Jak dobrać oświetlenie do basenu?

W ogólnej typologii, baseny podzielić możemy na kryte i otwarte, każde z nich w zależności od proporcji zachowania oświetlenia dziennego i elektrycznego, będzie wymagało różnego doświetlenia. Również wielkość obiektu ma niebagatelne znaczenie przy wyborze oświetlenia basenowego- przede wszystkim pod względem ekonomicznym, jak i praktycznym- w zależności od wielkości niecki oraz obszaru samego budynku liczba punktów oświetleniowych będzie różna.

Jak dobrać oświetlenie do basenu prywatnego

Oświetlenie basenu prywatnego różni się diametralnie od wykonania oświetlenia dla basenu pływackiego. Głównie pod względem powierzchni, którą planujemy oświetlić, a także przeznaczenia basenu. Również w przypadku istniejącego już basenu, bez względu na charakter- wewnętrzny lub zewnętrzny- pozwala nam na dopasowanie oświetlenia w sposób indywidualny, zupełnie bez ograniczeń i projektów specjalistycznych, spełniających normy m.in. dla oświetlenia obiektów sportowych czy wymogów konstrukcyjnych takich przestrzeni.

Oświetlenie basenu domowego pozwala nam na realizację wielu koncepcji oświetlenia przy wykorzystaniu różnego rodzaju źródeł światła, w zasadzie bez ograniczeń.
Poniżej prezentujemy podstawowe zasady, kierujące odpowiednio przygotowanym oświetleniem basenu.

Poza oświetleniem wiszącym lub bocznym w postaci kinkietów czy reflektorów punktowych, najczęściej wykorzystuje się projektory podwodne, które nie tylko wpływają na podniesienie stopnia widoczności pod powierzchnią tafli wody, ale również wpływają na estetykę projektu dna basenu, przy wykorzystaniu różnego rodzaju wzorów.

Najważniejszym elementem, o którym należy pamiętać przy wyborze rodzaju źródła światła jest odpowiednie ich dopasowanie. Możliwości jest wiele, mogą to być diody LED lub oświetlenie halogenowe. Bez względu na źródło światła należy szczególną uwagę zwrócić na stopień szczelności oprawy na poziomie IP68 oraz ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi IK10.
Warto pamiętać o tym, że standardowe oznaczenie IP68 odpowiada na zachowanie wskazanych parametrów dla opraw zanudzonych maksymalnie na głębokości 1 m! W przypadku głębszych niecek należy wybrać oprawy z dodatkowym parametrem określającym głębokość zanurzenia np. IP68-3 (głębokość 3 m).

Więcej o oznaczeniach opraw IP i IK znajdziesz w artykule- Oznaczenia opraw oświetleniowych.

Ponadto, należy pamiętać o regularnej konserwacji uszczelek oprawy oświetleniowej, które nie tylko wpływają na bezpieczeństwo osób znajdujących się w basenie, ale także zabezpieczają system transformatorów przed zalaniem.

Z uwagi na charakter oraz miejsce montażu, źródła mogą być zasilane maksymalnie napięciem o wartości 24V, lecz w praktyce najczęściej stosuje się oświetlenie zasilane napięciem 12V. Zdarzają się również systemy LED zasilane stałopradowo, lecz w tych przypadkach zasilacze muszą być z oznaczeniem SAFE, tzn. że przy zachowaniu odpowiedniej stabilizacji prądu (najczęściej 350mA), napięcie generowane przez taki zasilacz nie może przekroczyć 24V. Co do montażu opraw oświetleniowych, powinny one zostać umieszczone w takich miejscach, aby nie tylko dostęp do nich był bezpieczny, ale również wymiana i konserwacja nie narażały nas na dodatkowe wydatki.

Montaż oprawy do basenów

W przypadku opraw podwodnych, wysokość na jakiej zostaną zamontowane zależy w dużej mierze od głębokości basenu. Mogą to być oprawy układane przy dnie niecki lub na jej ścianach. W obu przypadkach pamiętać należy, że dostęp do źródła światła powinien być od strony czoła oprawy, a sama powierzchnia zewnętrzna nie powinna posiadać żadnych ostrych krawędzi. Idealnie jeśli powierzchnia oprawy pokrywa się z powierzchnią ściany. Dodatkowo, w przypadku głębokich basenów lub w momencie, gdy oprawa zamontowana jest na poziomie uniemożliwiającym bezpieczną wymianę diody czy halogenu, często spotykanym sposobem jest montaż szczelnych puszek oprawy na kablu zasilającym o długości około 1-2m. Wtedy puszka wysuwana jest w całości z otworu montażowego, a wymiana źródła następuje na powierzchni basenu. Dzięki temu możliwe jest nie tylko bezpiecznie wymienienie uszkodzonej części, jak i brak konieczności spuszczania wody w basenie, w celu odsłonięcia oprawy. Do basenów najczęściej wykorzystywane jest oświetlenie montowane już na etapie projektowania niecki, według wytycznych projektowych zarówno pod względem wykonania prawidłowej instalacji elektrycznej z zachowaniem właściwych dla konstrukcji basenów, wymogów budowlanych.

Oświetlenie w basenie- aranżacje

Jak wspomnieliśmy wcześniej, to co różnicuje basen prywatny od sportowego to brak ograniczeń w kwestii wyboru źródła światła. To od nas zależy wybór odpowiedniego oświetlenia, w celu budowania odpowiedniej, sprzyjającej atmosfery.

W zależności od preferencji, najczęściej do oświetlenia basenów prywatnych wykorzystywane są źródła typu LED lub oświetlenie halogenowe. Oba rodzaje mają swoje wady i zalety, a ostateczna decyzja powinna odnosić się przede wszystkim do efektu jaki chcemy osiągnąć.

W sklepie internetowym Luxmarket.pl znajdziesz atrakcyjne i dopasowane do Ciebie oprawy basenowe.

Kilka słów o źródłach halogenowych

Na rynku występują dwa rodzaje żarówek halogenowych- niskonapięciowe 12V oraz przeznaczone do montażu w klasycznego sieci napięciowej 230V. W przypadku oświetlenia basenu jak wspomnieliśmy, wykorzystuje się żarówki niskonapięciowe, które w normalnych warunkach stanowią oświetlenie dodatkowe, dekoracyjne, rzadziej główne i funkcyjne.

Wybierając żarówki halogenowe do oświetlenia basenu należy wybrać te, które posiadają wyższą moc, czyli w przedziale 200-300W.

W odniesieniu do lamp LED, aby osiągnąć moc odpowiadającą halogenowi 300W wybrać powinniśmy LED o mocy ok. 50W-60W. W tym wypadku otrzymamy strumień światła o wartości rzędu 600-700lm.

Oświetlenie LED w basenie pozwala nam na wykorzystanie diod nie tylko w różnym przedziale temperatur (co bezpośrednio wpływa na atmosferę i widoczność- więcej o temperaturze barwowej), ale także możliwość wykorzystania szerokiej gamy kolorów.

Gdy nie chcemy się ograniczać, najlepszym wyborem będzie montaż diod LED RGB, w których zachodzi zaprogramowana w odpowiedniej konfiguracji zmiana koloru emitowanego strumienia. Wpływa to nie tylko na podniesienie atrakcyjności aranżowanej niecki, ale także ma działanie relaksacyjne.

Oświetlenie LED w basenie- koloroterapia

Przy wykorzystaniu diod LED RGB możliwe jest zaaranżowanie dowolnej puli kolorystycznej, przy wykorzystaniu maksymalnej skuteczności emitowanego strumienia. Również sam kolor emitowanego strumienia nie jest bez znaczenia, gdyż wpływa na nastrój panujący przy basenie.

• barwa żółta wzmacnia i pobudza umysł do działania,
• barwa czerwona pobudza, niweluje stan melancholii, aktywuje do działania,
• barwa niebieska z uwagi na chłodny charakter koi zmysły, a także pobudza myślenie kreatywne,
• barwa zielona poprawia percepcję, uspokaja, poprawia koncentrację,
• barwa biała to najbardziej neutralna barwa emitowana przez źródło, pozwala na uspokojenie oraz harmonizację całego organizmu

Ciekawą alternatywą w przypadku montażu lamp LED lub oświetlenia halogenowego, jest wykorzystanie taśm lub węży LED. Wykorzystanie taśm w specjalnych profilach spełniających wspomniane wcześniej wymagania bezpieczeństwa pozwala na aranżowanie układów źródeł w dowolnych konfiguracjach, a także w tworzeniu podwodnych wzorów. To jakie oświetlenie do basenu wybierzemy, to kwestia gustu.
Decydując się na montaż profilu taśmy lub węża LED należy pamiętać niekorzystnym wpływie nadmiernego działania chloru na trwałość materiału, z którego wykonane zostały osłony. Z biegiem czasu i przy mocnej ekspozycji węże mogą ulegać żółknięciu co w konsekwencji wpływać będzie na ich efektywność.

Basen kryty- hala

Oświetlenie basenowe poza rozświetleniem niecki basenu, wpływać ma na komfort i bezpieczeństwo uprawiania sportu, a także na budowanie odpowiedniej atmosfery sprzyjającej odpoczynkowi i rekreacji.

W basenach krytych najczęściej spotkamy dwa rodzaje oświetlenia- jedno wewnętrzne, umieszczone w szczelnych oprawach w samej strukturze niecki, drugie- górne kompleksowo oświetlające całe pomieszczenie wokół basenu. W przypadku oświetlenia górnego pamiętać należy o tym, że w celu uniknięcia zjawiska olśnienia strumień światła nie może padać pionowo w kierunku tafli wody, a pod kątem. Pionowe skierowanie strumienia światła spowoduje odbijanie się promieni od tafli w kierunku ścian, co w konsekwencji będzie oślepiało przede wszystkim osoby stojące na brzegu basenu- pływaków, ratowników, sędziów czy widzów oraz nurków. Nie ma ono wpływu na osoby poruszające się w górnej partii basenu. W tym wypadku, aby uniknąć efektu refleksów należy wykonać wstępną analizę oddziaływania światła naturalnego i sztucznego, a także wpływu kąta padania strumienia (przy penetracji dna basenu) a kąta odbicia od tafli.

Według analiz, im kąt padania strumienia świetlnego jest większy, tym mniejsza jest ilość światła padającego i przenikającego w głąb basenu. Mały kąt padania fokusuje strumień w określonym miejscu, dzięki czemu nierozpraszający się strumień dociera głębiej oświetlając dno. Światło, które przenika wgłąb niecki oświetlając ją, umożliwia widzenie całego basenu z poziomu brzegu. Im większy promień odbicia tym mniej światła przenika w głąb tafli, gorzej oświetlając dno basenu.

To co wpływa na poziom oświetlenia zbiornika, ma również swoje przełożenie na konstrukcje samego budynku, stopień dostępności do światła naturalnego, a także rozmieszczenie punktów świetlnych oraz powierzchnię tafli wody w stosunku do możliwości odbicia strumieni światła od ścian.

Projektując oświetlenie do basenów projektant musi mieć na uwadze zarówno komfort użytkowania basenu przez pływających, jak i ich bezpieczeństwo. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie stopnia luminancji zarówno dna basenu, jak i jego powierzchni. Ma to znaczenie w przypadku montażu opraw basenowych. Jak pisaliśmy wcześniej, przy zachowaniu wysokiego kąta padania strumienia świetlnego, mamy do czynienia z wysokim współczynnikiem odbicia, dlatego źródła światła nie powinny znajdować się na bocznych ścianach zabudowy. Alternatywą, w przypadku naturalnego oświetlenia jest często stosowanie świetlików dachowych, które dopuszczają duże przenikanie promieni słonecznych, niestety przy wysoki stopieniu luminacji.

Aby w najwyższym stopniu niwelować zjawisko refleksów często wykorzystywane są szyby, które ograniczają ilość przepuszczanych promieni słonecznych, a także stosowanie kotar i przesłon. Dodatkowo, w przypadku renowacji lub budowy basenu, szczególną uwagę zwraca się na materiał wykorzystany do budowy dna niecki. Warto, aby współczynnik odbicia światła przekraczał 70%. W tym wypadku najprościej kierować się kolorystyką, im jaśniejsze dno, tym wyższy współczynnik odbicia światła. Ponadto, doskonałym sposobem na ograniczenia powstawania refleksów świetlnych jest wykorzystanie opraw basenowych z możliwością regulacji kąta rozsyłu strumieni świetlnych, a także wykorzystanie dodatkowych punktów oświetleniowych, umieszczonych w specjalnych oprawach w dnie lub na brzegach niecki basenu.

W odróżnieniu od basenu prywatnego, powierzchnia basenu krytego jest większa, więc zarówno liczba źródeł światła montowanych w niecce, jak i ich skuteczność świetlna jest wyższa. W przypadku basenów sportowych- pływackich stosuje się oświetlenie o białej temperaturze barwowej, nie za jasnej, raczej sugerowane 700-1000lm, które nie będzie oślepiać pływających, a pozwoli na przejrzyste obserwowanie dna basenu.

Wszelkie projekty dotyczące wykonania oświetlenia obiektu sportowego regulowane są za pośrednictwem normy PN-EN 12193-2002.