Oświetlenie miejsc publicznych- stacja paliw

Oświetlenie miejsc publicznych jest jedną z podstawowych usług świadczonych przez instytucje na szczeblu lokalnym i miejskim. Z uwagi na niejednoznaczne określenie znaczenia takich miejsc często nie jest pewne, do kogo należy obsługa miejskiego oświetlenia (nie dotyczy to dróg i parków miejskich, te wchodzą w nieodłączny skład zabudowy miejskiej, a za ich oświetlenie oraz stan techniczny odpowiadają odpowiednie urzędy lokalne).

Czym jest przestrzeń publiczna?

Przestrzenią publiczną nazywamy miejsca, które są powszechnie dostępne dla osób i mieszkańców danego terenu. Zgodnie z literą prawą, są to miejsca, których stopień funkcjonalności jest bardzo wysoki- mają zaspokajać wszelkie potrzeby osób, wpływać na poprawę jakości życia. Do miejsc o charakterze publicznym zaliczamy ulice i place miejskie, zabudowę kulturalną w postaci kin, teatrów, muzeum, galerii oraz miejsca prywatne, które zostały oddane do użytku lokalnego w postaci placów pod zabudowę- hale targowe, handlowo-usługowe, parkingi miejskie, a także wspomniane stacje paliwowe czy kontrolne oraz obiekty sportowe- sale gimnastyczne, hale widowiskowo-sportowe i inne obiekty pełniące różne funkcje użytkowe.

O czym warto pamiętać- bez względu na stan własności takich obiektów, Departament Administracji Publicznej ma prawo do przeprowadzenia kontroli w zakresie oceny realizacji przez jednostki administracyjne gmin dotyczącej zapewnienia oświetlenia miejsc publicznych. Ocenie podlega nie tylko stan techniczny zastany w momencie kontroli, ale także planowanie oświetlenia miejsc i dróg publicznych, wprowadzanie zmian oświetlenia regulowane kodeksem lub dyrektywami unijnymi, wywiązywania się z obowiązku finansowania oświetlenia miejsc należących do gminy, a także poszukiwanie i wdrażanie bardziej ekologicznych dla środowiska, tańszych i bardziej jakościowych rozwiązań (punkt racjonalizacji zużycia energii oraz poszukiwania konkurencyjnych dostawców energii elektrycznej), kończąc na weryfikacji stopnia reakcji na skargi lub prośby mieszkańców związane z oświetleniem miejsc lokalnych.
Wszelkie niedociągnięcia wynikające z przeprowadzonej kontroli podlegają sankcją prawnym uregulowanym w Kodeksie Wykroczeń (Dz.U. 2015,0,1094 t.j- Ustawa z dnia 20 maja 1971r)

Art. 79. Zaniedbanie obowiązku oświetlenia miejsc publicznych i bezprawne gaszenie oświetlenia
Dz.U.2015.0.1094 t.j. – Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń
§ 1. Kto wbrew swemu obowiązkowi zaniecha oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
§ 2. Kto ze złośliwości lub swawoli oświetlenie takie gasi,
podlega karze grzywny do 500 złotych.

Tak jak wspomnieliśmy, przepisy nie regulują w stopniu wystarczającym definicji czym są miejsca publiczne. W tej kwestii można się posiłkować ewentualnie rozporządzeniami ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych budynków oddanych na ten cel (za warunki techniczne należy uważać usytuowanie budynku, stan konstrukcji oraz przeznaczenie):

[…]za taki budynek uważa się budynek przeznaczony dla administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym lub wodnym, poczty lub telekomunikacji oraz inny ogólnodostępny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji.

O tym jak ważne jest oświetlenie zabudowy miejsc takich, jak parkingi, stacje paliw, a także przestrzenie handlowe, nie tylko z uwagi na funkcjonalność tych miejsc, ale także zachowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa przed kradzieżą, wandalizmem, a także w sytuacjach awaryjnych, podczas ewakuacji czy też kolizji i wypadków drogowych, wspomina nie tylko prawo budowlane, karne ale także wymogi sanitarne a także zasady ustanawiane przez Państwową Straż pożarną.

Rodzaje miejsc publicznych

Tak jak wspomnieliśmy, w myśli przepisów nie istnieje jednorodna definicja miejsca publicznego czy też miejsca użyteczności publicznej, mimo to za przestrzeń takiego rodzaju uznaje się wszystkie te przestrzenie, które zostały zaprojektowane i przeznaczone do użytku publicznego. Są to m.in. ulice, chodniki, place, parkingi, parki, place zabaw, tereny zielone (od 2003 do miejsc publicznych zostały zaliczone tereny nadrzeczne, zalesione lub trawiaste znajdujące się wzdłuż koryt rzek i jezior), a także obszary kolejowe, tereny lotnisk oraz obiekty handlowe lub handlowo-usługowe wraz z terenami przynależnymi do nich. Z punktu widzenia prawa budowlanego za miejsce publiczne uznawane są budynki administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, obiekty związane z kultem religijnym, oświatą i szkolnictwem wyższym, opieką zdrowotną, społeczną i socjalną, placówki bankowe, handlowe, pocztowe i telekomunikacyjne, kończąc na budynkami przeznaczonymi na zagospodarowanie biurowe.

W ramach rozwoju świadomości ekologicznej oraz wstępnej restrukturyzacji baz i stacji paliwowych wraz z nowelizacją ustawy z 2005 roku wprowadzono szereg zmian technicznych obowiązujących od dnia ogłoszenia, które w jasny sposób określają wymogi stawiane stacjom, magazynom oraz dystrybutorom paliw w zależności od klas, zarówno pod względem budowlanym (prawo budowlane, inżynieria materiałowa, projekt oraz rozlokowanie poszczególnych elementów projektu zagospodarowania przestrzeni wokół bazy, co warunkom technicznym pod względem urządzeń- magazynów, zbiorników, instalacji pomp dławików, a także oświetlenia, które w zależności od rodzaju stacji- zamknięta, otwarta, wyposażona w wiatę i zabudowę budowlaną, różni się między sobą.

W rozumieniu Prawa budowlanego (Dz.U. Z 2013r. Poz 1409)

2) stacja paliw płynnych to obiekt budowlany, w skład którego mogą wchodzić: budynek, podziemne zbiorniki magazynowe paliw płynnych, podziemne lub nadziemne zbiorniki gazu płynnego, odmierzacze paliw płynnych i gazu płynnego, instalacje technologiczne, w tym urządzenia do magazynowania i załadunku paliw płynnych oraz gazu płynnego, instalacje wodno-kanalizacyjne i energetyczne, podjazdy i zadaszenia oraz inne urządzenia usługowe i pomieszczenia
pomocnicze;
3) samodzielna stacja gazu płynnego to obiekt budowlany, usytuowany poza stacją paliw płynnych, w skład którego mogą wchodzić: budynek, podziemne lub nadziemne zbiorniki gazu płynnego, odmierzacze gazu płynnego, instalacje technologiczne, w tym urządzenia do magazynowania gazu płynnego, instalacje wodno-kanalizacyjne i energetyczne, podjazdy i zadaszenia oraz inne pomieszczenia pomocnicze

Warunki techniczne jakie powinna spełniać stacja paliw w myśl zasad ustanowionych przez Państwową Straż Pożarną

Za warunki bezpieczeństwa, właściwe przygotowanie obiektu pod względem technicznym instalacji doprowadzających, szczelności urządzeń, dystrybutorów, zbiorników, a także stan instalacji elektrycznej odpowiada właściciel stacji paliwowej bądź, jej zarządca a także sam użytkownik, którego obowiązkiem jest stosowanie się do zasad panujących na obszarze stacji i w jego obrębie.
Wymogom technicznym podlegającym kontroli ochrony przeciwpożarowej jest nie tylko zagospodarowanie i uzbrojenie terenu, ocenie podlegają wszelkie elementy konstrukcji, których rodzaj pod względem konstrukcji i wykorzystywanego materiału, powinien zostać dopasowany indywidualnie pod względem przeznaczenia, w tym wypadku obiektu jakim jest stacja paliw płynnych lub gazowych (w odniesieniu do projektów budowlanych zawierających strefę pożarową produkcyjna lub magazynową, wolno stojącą, urządzenia i zbiorniki zlokalizowane poza budynkiem- zbiorniki naziemne lub na obszarze bazy/stacji- zbiorniki podziemne, konstrukcję wiaty, odgromienia elementów, oświetlenia, a także materiałów wchodzących w skład konstrukcji obiektu usługowego/płatniczego stacji/bazy paliwowej).

Z uwagi na zagrażający bezpieczeństwu publicznemu charakter miejsca, wszystkie stacje paliwowe a także bazy przeznaczone do dystrybucji lub magazynowania paliw płynnych lub gazowych powinny być wyposażone w instalacje kanalizacyjne, w tym wodociągi z doprowadzeniem wody gaśniczej, jak i sanitarno- higienicznej, urządzenia zabezpieczające przed przenikaniem produktów naftowych do gruntu, a także innych elementów przyrody- wód powierzchniowych lub gruntowych; urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów, a także dodatkowo w urządzenia alarmujące lub sygnalizujące odchylenia od ustalonych parametrów w przypadku zaniżenia lub przekroczenia dopuszczalnych norm. W przypadku stacji wyposażonych w dystrybutory oraz zbiorniki naziemnne, w myśl nowelizacji z 2014 roku oraz dyrektyw unijnych każda stacja paliw ma obowiązek wyposażyć obiekt w specjalne urządzenia przeznaczone do odzyskiwania pary i gazów wydzielających się ze zbiorników naftowych lub magazynujących, oraz przetworzenia ich i umieszczenia jako produkt w zbiornikach dystrybuujących, pod warunkiem, że zbiornik ten nie został wyposażony w dach pływający lub nie posiada wewnętrznej membrany pływającej.

Pobocznym, aczkolwiek w tej kategorii kwalifikacji miejsc publicznych, elementem technicznym, który również podlega stałej kontroli a także wymianie podczas wprowadzania zmian unijnych w tematyce energetycznej jest stosowanie właściwego oświetlenia.

Stacja paliwowa płynna. Oświetlenie miejsc publicznych

Stacja paliw zarówno płynnych, jak i gazowych stanowi jeden z przykładów miejsc użyteczności publicznej i tak jak pozostałe z uwagi na całodobowy bądź długo czasowy zakres oferowanych usług podlega wymogom oświetleniowym właściwym dla miejsc publicznych. Tak jak w przypadku oświetlenia dróg miejskich, wojewódzkich, o których pisaliśmy wcześniej, a także dyrektyw unijnych w sprawie kompleksowej reorganizacji źródeł emisji strumienia światła w warunkach miejskich (Eko–Projekt), tak i w przypadku stacji paliw zastosowane zostały odpowiednie wymogi bezpieczeństwa i podwyższenia komfortu użytkowania.

Oświetlenie stacji paliw dotychczas stanowiło spory problem właścicieli obiektów pod względem rocznego finansowania oświetlenia. Koszty rzędu 3000 zł w przypadku średniej wielkości obiektu to spory wydatek, zwłaszcza jeśli mówimy o jedynie ułamku opłat związanych z opłatami za media. Klasyczne oprawy stacji umieszczone w poszyciu wiaty (bo to głównie na tym elemencie najbardziej nam zależy) to przeważnie lampy metalohalogenkowe o mocy 250W (każdy punkt). Wymogi związane ze stworzeniem optymalnych warunków oświetleniowych dla stacji paliw skupiają się przede wszystkim na działaniach poniekąd marketingowy, ale i funkcjonalnych. Jasny punkt zwraca uwagę kierowców, którzy szukają miejsca, aby napełnić bak, ale także odpocząć. Często bazy paliwowe posiadają parkingi dla przyjezdnych. Jasne miejsce wzbiera w nas poczucie bezpieczeństwa, które jest kluczowe w przypadku tras długich, zwłaszcza jeśli chodzi o odpowiedzialność z załadunek transportowy. W przypadku miejsc takich jak stacja paliw ważne jest wyposażenie w oświetlenie, którego jasność pozwoli na idealne odwzorowanie barw (współczynnik CRI) oraz dokładne monitorowanie przez służby ochrony obszaru okalającego stację, jak i sam parking. Istotna jest również temperatura emitowanego światła, która nie tylko podnosi atrakcyjność miejsca (jasne światło jest lepiej widoczne dla przejeżdżających kierowców, a także sprawia wrażenie nowoczesności- chętniej zatrzymamy się i skorzystamy z oferty w miejscu, które jest przyjazne). Biorąc pod uwagę wspomniany wcześniej Eko-projekt [więcej o Dyrektywie UE w sprawie wymiany oświetlenia], którego zasady dotyczą także miejsc takich jak stacje paliwowe, oświetlenie takich punktów również podlega reorganizacji. Stopniowo wypierane klasyczne panele metalohalogenowe sukcesywnie zastępowane są przez ekologiczne oraz emitujące mniej ciepła podczas pracy, panele LED. Poza proekologicznym znaczeniu jakie posiada tego typu oświetlenie jest ono także o wiele tańsze w eksploatacji- koszt utrzymania oświetlenia w stosunku do wcześniej prezentowanych parametrów zmniejsza się do około 600zł w skali roku.

Wszelkie parametry dotyczące wykorzystania rodzaju oświetlenia na stacji paliwowej w zależności od warunków projektu budowlanego zostały zawarte w zeszycie norm: PN-EN 12464-2:2008 Światło i oświetlenie, cz.2 Miejsce pracy na zewnątrz [11]

zróżnicowanie natężenia oświetlenia lub luminacji

• Ud– stosunek minimalnego natężenia oświetlenia (luminacji) do maksymalnego natężenia oświetlenia na powierzchni
  granica ocen olśnienia
• GRL– górna granica olśnienia określona przez system olśnienia CIE
  natężenie oświetlenia eksploatacyjnego
• Ēm– wartość, poniżej której nie dopuszcza się spadku natężenia oświetlenia na określonej powierzchni

W zależności od stacji, właściwie sieci, marka sama decyduje o tym, które produkty zostaną wykorzystane w projekcie budowy stacji. Wśród popularnych lamp, które z powodzeniem realizują się w takich miejscach, jak stacje paliw, hale magazynowe, parkingi a nawet w przypadku hal sportowych są oprawy przemysłowe firmy PXF Lighting. Marka wyspecjalizowała się w tworzeniu paneli oświetleniowych o mocy od 90W. Przykładem oprawy jest naświetlacz LED Flash, którego skuteczność świetlna wynosi 114lm/W. Oprawa emituje jasny, biały strumień światła o wartości 5000K. Jak wskazuje producent, z uwagi na długą żywotność oprawy oraz bezobsługową eksploatację może ona być montowana w trudno dostępnych miejscach. Oprawa została wykonana z ocynkowanej blachy stalowej, która skutecznie odprowadza powstałe w trakcie pracy ciepło. Materiał może być dowolnie barwiony proszkowo przy wykorzystaniu dostępnych odcieni w palecie RAL. Z uwagi na wysoki stopień ochrony IP 65 oprawa przeznaczona jest do montażu zewnętrznego, a dzięki siatce opartej na ramie podnosi jej wytrzymałość mechaniczną do stopnia IK10 [więcej o oznaczeniach opraw dowiesz się tutaj].

Ciekawą alternatywą dla opraw PXF są lampy Cruiser marki LUG. Wyposażone zostały w lampy LED o temperaturze barwowej 4000K i mocy 145W. Dzięki profilowi oprawy kąt padania strumienia o wartości ponad 16000 lm, wynosi 116 stopni (podczas gdy oprawy przemysłowe Tec–Mar emitują światło o kącie rozproszenia 90 stopni), co umożliwia oświetlenie sporej przestrzeni. Obudowa lampy została wykonana z wysokiej jakości aluminium. Wysoki stopień szczelności oprawy IP66 pozwala na stałą pracę lampy w warunkach zewnętrznych w temperaturach od -20 do +35 stopni.